Gnathostoma

Gnathostoma / Gnathostomiasis

Gnathostomiasis jest zakażeniem pasożytniczym wywoływanym przez trzecie stadium larwalne nicieni z rodzaju Gnathostoma, należących do rzędu Spiruria. Opisano trzynaście gatunków Gnathostoma, z których tylko pięć było związanych z chorobą człowieka. Cykl życia wymaga trzech żywicieli: widłonogów słodkowodnych; kilka gatunków ryb słodkowodnych lub słonowodnych i innych zwierząt wodnych oraz ostatecznego żywiciela dla form dorosłych. Ostatnimi żywicielami są najczęściej koty i psy, zarówno domowe, jak i dzikie. U człowieka występuje tylko w formie larwy.

Dorosłe samce i samice robaków, mierzące od 13 do 55 mm długości, gniazdują w błonie śluzowej żołądka żywiciela ostatecznego, takiego jak koty i psy, a czasami tygrysy i lamparty. Jaja są wydalane z kałem i trafiają do środowiska wodnego. 

Choroba występuje endemicznie w niektórych krajach na całym świecie, choć najbardziej znana jest w krajach Azji Południowo-Wschodniej, Japonii i Ameryce Łacińskiej. Najwyższą zachorowalność obserwuje się w Japonii, Tajlandii, Kambodży, Laosie, Birmie, Indonezji, Filipinach, Malezji, Wietnamie oraz Chinach, Indiach i na Sri Lance. Drugie duże ognisko to Ameryka Łacińska od Meksyku, aż po Ekwador, Peru i Brazylię. Choroba została również zdiagnozowana u pacjentów po podróży do Afryki, zapewne tam także występuje endemicznie. 

Źródłem zakażenia jest nieobrobione termicznie w wystarczający sposób mięso ryby, a głównie surowe ryby w postaci ceviche, sushi lub sashimi. Marynowanie ryby w cytrynie, limonce itp. nie likwiduje robaka. Nie jest pewne czy źródłem zakażenia są tylko ryby słodkowodne, czy też także słonowodne, gdyż do zakażeń dochodziło także w krajach gdzie je się na surowo tylko ryby oceaniczne (Peru).

Migracja nicieni Gnathostomarodzaj poprzez tkanki ludzkie zachodzi w skórze i tkankach podskórnych, ale jest możliwa także migracja trzewna.

Objawy

Po około trzech do czterech tygodni po spożyciu larwy pacjent dostrzega zmiany w dowolnym miejscu na skórze. Te zmiany mogą być swędzące lub bolesne. Choroba zwykle objawia się jako głęboko osadzony lub nieco powierzchowny guzek wędrujący z eozynofilią lub migrujące guzkowe zapalenie skóry lub zapalenie tkanki podskórnej. Szanse na znalezienie pasożyta są niskie, chyba że trafnie zostanie wykonana biopsja z bardzo specyficznego obszaru, w którym rozwija się pasożyt po rozpoczęciu leczenia. Sporadycznie może dochodzić do spontanicznego wyjścia pasożyta na zewnątrz skóry.

Możliwe są zajęcia innych narządów z poważnymi konsekwencjami. Objawy skórne choroby nasilają się i zanikają, mogą mieć przebieg przewlekły, to poważniejsze komplikacje pojawiają się, gdy dochodzi do zajęcia głębszych struktur, takich jak płuco, śródpiersie, oko lub, w najgorszym przypadku, ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Przejście pasożyta w pobliżu moczowodu może spowodować krwiomocz. Zgłaszano również zapalenie pochwy, zapalenie szyjki macicy, zapalenie żołędzi i hematospermię.

Zajęcie OUN wiąże się z najwyższą śmiertelnością, wahającą się od 8% do 25%. Najczęściej objawia się zapaleniem rdzenia kręgowego i radikulopatią, ale może również wystąpić zapalenie opon mózgowych i krwotok podtwardówkowy. 

Do znanych objawów należą „chid tuao” w Japonii, obrzęk rzeki Jangcy i reumatyzm szanghajski w Chinach oraz guzkowe wędrowne zapalenie tkanki podskórnej w Ekwadorze.

Nieleczone skórne i trzewne objawy gnathostomiasis mogą utrzymywać się przez dłuższy czas, nawet do 12 lat. 

HISTORIA

Gnathostoma została po raz pierwszy opisana przez Richarda Owena w 1836 roku w żołądku młodego tygrysa, który zginął w londyńskim zoo.  Pierwszy przypadek u człowieka opisano w Tajlandii w 1889 roku.

Więcej informacji o pasożytach

Jeżeli interesuje Cię temat pasożytów, warto zaznajomić się z informacjami dostępnymi na stronie pasozyty.org.pl. Znajdziesz tam szczegółowe opisy chorób zakaźnych powodowanych przez różnego rodzaju pasożyty, takie jak przywra krwi. Jeśli chcesz sprawdzić, czy jesteś zakażony, możesz wykonać badanie na pasożyty. Na stronie znajdziesz też informacje o pasożytach u dzieci, takich jak lamblia objawy czy pasożyty u dzieci. Dowiesz się też, jakie metody kurowania są dostępne, takie jak pasożyty leczenie. Zobacz też dane na temat chorób powodowanych przez motylica wątrobowa czy rzęsistek pochwowy.