Toxoplasma gondi

Gatunek pierwotniaka z rodzaju Toxoplasma wywołuje u zwierząt toksoplazmozę, która u człowieka występuje jako choroba odzwierzęca. Jest to bardzo powszechnie występujący pasożyt. Szacuje się że ok 60mln Amerykanów jest jego nosicielem, co oznacza, iż zakażenie może dotykać 20% populacji. Choroba występuje na całym świecie u ptaków, ssaków, choć żywicielem ostatecznym są kotowate, w których przewodzie pokarmowym pasożyt rozmnaża się w tworząc oocysty. Oocysty są wydalane z odchodami i zjadane przypadkowo przez inne zwierzęta, wówczas pasożyt tworzy cysty w różnych narządach, między innymi w układzie nerwowym. Cykl życiowy zamyka się, gdy zakażone zwierzę (np. mysz) zostanie zjedzone przez kota. Ocenia się, że w Polsce 70 % kotów jest zakażonych tym pasożytem. Zakażenie ludzi jest możliwe kilkoma drogami; poprzez ukąszenia przez pasożyty egzogenne (meszki, kleszcze, pchły, wszy i komary? – podobnie jak boreliozą) przenoszące pierwotniaka toxoplasma, zjedzenie brudnych warzyw, owoców, zawierających cysty lub pośrednio przez zjedzenie niedogotowanego mięsa zawierającego pasożyta (także surowego, grillowanego, marynowanego, wędzonego – tatar, wędlina długo dojrzewająca surowa). Możliwe jest także przeniesienie pasożyta z człowieka na człowieka (droga ta nie jest jednak dobrze opisana w badaniach – płyny wydalnicze, ślina?) oraz z matki na dziecko. Najpowszechniejszą drogą zakażenia wydają się być jednak ukąszenia meszek.

Z przewodu pokarmowego człowieka lub poprzez krew pasożyt przedostaje się do węzłów chłonnych, mięśni poprzecznie prążkowanych, mięśni gładkich, mózgu, rdzenia kręgowego, gałek ocznych. Zakażenie jest także możliwe bezpośrednio od chorego kota, poprzez uszkodzoną skórę (podrapanie, pogryzienie, kontakt z kocimi odchodami – np przy sprzątaniu kuwety). Możliwe jest także przeniesienie zakażenia na płód poprzez łożysko. Zarażenie kobiety w okresie przed zajściem w ciążę nie stanowi aż tak dużego zagrożenia dla płodu. Dopiero infekcja u ciężarnej wywołuje zapalenie łożyska i przejście tą drogą pasożytów do płodu. Ryzyko przeniknięcia toxoplasma gondi przez łożysko wzrasta wraz z zaawansowaniem ciąży i wynosi: 25 % w pierwszym trymestrze, 50 % w drugim i około 65 % w trzecim trymestrze. Badania wykazały jednak, że u matek, które urodziły dziecko z zespołem Downa pozytywna analiza na toksoplasmę była w 80% przypadków. Także u kobiet z patologicznym samoczynnym poronieniem, odsetek wynosi kilkadziesiąt procent. Do poronień dochodzi ze względu na obecność pierwotniaka w śródbłonku macicy.
Pasożyt ten często ukrywa się w rezerwuarach układu nerwowego (płyn mózgowo-rdzeniowy), gdzie pozostaje niewykrywalny dla testów na jego obecność i gdzie nie docierają leki. Dlatego częste są negatywne wyniki badań na toksoplazmozę, kiedy w rzeczywistości zakażenie jest obecne.

Objawy toksoplazmozy wrodzonej
triada Sabina Pinkertona – wodogłowie lub małogłowie, zwapnienia śródmózgowe,
zapalenie siatkówki i naczyniówki,

znacznie opóźnienie rozwoju umysłowego dziecka,

żółtaczka,

powiększenie wątroby i śledziony.

urodzenie martwych dzieci – 60% przypadków,

psychicznie chorzy zarażeni toksoplazmą w 40 – 50%,

chorzy na rozliczne choroby oczu w 50 – 60% przypadków.